Święto Jordanu to jedno z największych świąt cerkiewnych, obchodzone według kalendarza gregoriańskiego 19 stycznia (6 stycznia wg kalendarza juliańskiego), na pamiątkę chrztu Jezusa w Jordanie. Święto Jordanu na wschodzie łączy się z uroczystością Objawienia Pańskiego, będącą jednym z najstarszych świąt w Kościele katolickim, w Polsce nazywanym dniem Trzech Króli.
Jordan, Bohojawlenije, Kreszczenije Hospodnije, czyli pamiątka chrztu Jezusa w Jordanie, to jedno z największych świąt cerkiewnych. Według nauki Kościoła Wschodniego dało ono początek chrześcijaństwu i stało się fundamentem wiary.
W kręgu kultury cerkiewnej tego dnia kapłan święci wodę w jej naturalnym środowisku (rzece, a gdy nie ma jej w okolicy, to w stawie, jeziorze itp.). Uroczystość poświecenia (Hagiasmas) do V stulecia celebrowano tylko nad historycznym Jordanem. W samo święto Jordanu w cerkwiach odprawia się uroczyste nabożeństwa. Dzień wcześniej wierni przygotowują miejsce, gdzie będzie się odbywać poświęcenie wody. Gdy rzeka jest zamarznięta, wyrąbują w lodzie przerębel w kształcie krzyża. Obok stawiają krzyż oraz ołtarz z lodu. Po nabożeństwie wierni udają się nad wodę. Obrzęd kończy pokropienie obecnych poświęconą wodą.
„Święto Jordanu”, obraz Teodora Axentowicza
Jest to jedno z dwunastu wielkich Świąt w Kościele prawosławnym. Świadczy o tym m.in. poprzedzająca je wigilia, w czasie której wierni zobowiązani są do ścisłego postu, a w cerkwi odprawia się tzw. królewskie godziny i liturgię. W dzień święta sprawowana jest Wieczernia i liturgia święta, po niej następuje uroczysta procesja nad brzeg rzeki, która jest symbolicznym Jordanem.
W czasie Chrztu Chrystusa zmienia się znaczenie wody: już nie są to śmiercionośne fale potopu, lecz dające zbawienie źródła wody żywej. Poświęconą wodę uczestnicy liturgii zabierają do swoich domów, wierząc w jej właściwości uzdrawiające. Dlatego mimo panującego niekiedy mrozu, wiele osób obmywa nią twarz i ręce lub wręcz zanurza się w przerębli. Stanowi to symboliczne oczyszczenie się z grzechów.
W ludowej tradycji jeszcze do okresu międzywojennego przestrzegano zakazu prania w rzece przez okres czternastu dni po Jordanie w przekonaniu, że nie godzi się bezcześcić świętej wody. Z kolei od wigilii Bożego Narodzenia do Jordanu kobiety przędły tylko do zmroku, wierząc, że w tym czasie wieczorami odwiedzają domostwa dusze zmarłych i można je niechcący oplątać wysnuwaną przędzą.
Święto Jordanu jest także porą chodzenia po kolędzie, czasem sąsiedzkich spotkań i organizowanych przez młodzież tanecznych zabaw. Duchowni, którzy po święcie Jordanu zaczynają odwiedzać domy wiernych, do błogosławieństwa mieszkań używają poświęconej w tym dniu wody.
Na naszych fotowarsztatach – podróży fotograficznej na Ukrainę, podglądamy jak wygląda święto Jordanu wśród wyznawców obrządku wschodniego, odwiedzimy też najciekawsze cerkwie. Spróbujemy poczuć i pokazać na zdjęciach klimat egzotycznego święta dla nas, Polaków. Jest to edycja niepowtarzalna, możliwa do realizacji tylko raz w roku.
Jak zawsze, jako przewodnik towarzyszy nam Bogdan Augustyn – pomysłodawca, założyciel i pierwszy wokalista kultowego punkrockowego zespołu KSU, z wykształcenia i zamiłowania historyk, związany z Centrum Turystyki Kulturowej “Carpathia”.
